Prof. Dr. Bilge Hakan ŞEN

Endodonti nedir?

Endodonti, diş pulpasının (diş özünün) ve dişin kökünü çevreleyen dokuların hastalıklarının tedavisi ile ilgilenen dişhekimliği uzmanlık dalıdır.

Endodontist (Kanal Tedavisi Uzmanı) kimdir?

Endodontist (Kanal Tedavisi Uzmanı), diş pulpasının ve dişin kökünü çevreleyen dokuların hastalıkların tanısı ve bunların tedavisi konusunda uzmanlaşmış dişhekimine denir.

Diş pulpası (diş özü) nedir ?

İçinde damarları, kan hücrelerini ve bağ dokularını barındıran yumuşak bir dokudur. Kökün içindeki kanallarda yer alır ve dişin kronundan kök ucuna kadar uzanır.

Pulpa hastalandığında neler olur?

Pulpa zarar görüp hastalandığında ve kendini iyileştiremediğinde ölür. Pulpa ölümü en çok derin bir çürüğe veya kırık bir dişe bağlı olarak gelişir. Her iki durumda da mikroplar pulpaya ulaşmakta ve bir enfeksiyona neden olmaktadır. Eğer bu enfeksiyon tedavi edilmezse, kök uçlarında ve çene kemiğinde oluşan iltihap sonucu apse denilen “cerahat dolu keseler” oluşur. Bu apseler ilerleyip dişin etrafındaki kemik dokusunda yıkım yapabilir.

Kanal tedavisine gerek duyulmasının belirtileri neler olabilir?

Bu belirtiler arasında, kendiliğinden şiddetli ağrı, sıcak veya soğuğa karşı uzun süren hassasiyet, dokunma veya çiğneme sırasında ağrı, dişin renginin değişmesi, şişlik ve apse oluşumu sayılabilir. Ancak, bazı durumlarda hiçbir belirti ve şikayet de olmayabilir.

Kanal tedavisi dişleri nasıl kurtarabilir?

Hekiminiz iltihaplı veya enfekte diş pulpasını uzaklaştırdıktan sonra kökün içinde yer alan kanalı veya kanalları temizler ve genişletir, dezenfekte eder ve boş kanalı veya kanalları sızdırmaz bir şekilde doldurur. Kanal tedavisi bittikten sonra dişin normal dolgusu, özel dolgusu (inley, onley, overley gibi) veya kaplaması (metal veya zirkonyum destekli porselen veya tam porselen kron) yapılır. Bütün bu işlemler sonrası dişinizi rahatlıkla kullanabilirsiniz.

Yıllar önce, pulpası hastalanmış dişler sıklıkla çekilmekteydi. Günümüzde ise, kanal tedavisi sayesinde dişler ağızda tutularak tedavi edilebilmektedir.

Kanal tedavisi sırasında veya sonrasında ağrım olur mu?

Birçok endodontik işlem, diş pulpasının iltihabı veya enfeksiyonundan kaynaklanan diş ağrısını ortadan kaldırmak için yapılır. Güncel teknikler ve etkili anestezik solüsyonlar sayesinde bu işlemler çoğunlukla ağrısız gerçekleştirilmektedir. Ancak iltihaba veya enfeksiyona bağlı olarak anestezi başarılı olmayabilir ve hasta kanal tedavisi sırasında biraz ağrı duyabilir. Bu tür durumlarda, hekiminiz ek yöntemler ve ilaçlar kullanarak bu durumun ortadan kalkmasını sağlayabilir.

Tedavi sonrası birkaç gün, dişinizde hafif bir hassasiyet veya dolgunluk hissedebilirsiniz. Özellikle bir şey yerken, dişinizin üzerine bastığınızda bu hassasiyet artabilir. Bu rahatsızlığı ortadan kaldırmak için hekiminizin önerdiği ağrı kesicileri kullanabilirsiniz. Bu konuda hekiminizin tavsiyelerini mutlaka yerine getirin.

Hekiminizin tavsiyelerini uygulamanıza ve önerilen ilaçları düzenli kullanmanıza rağmen şikâyetlerinizde gerileme olmazsa veya artarsa mutlaka hekiminizle temasa geçiniz.

Kanal tedavisi nasıl uygulanır?

Kanal tedavisi çoğunlukla bir veya iki seansta gerçekleştirilir. Ancak yoğun apseli vakalarda seans sayısı artabilir. İşlemler, her vaka için aynı olmasa da, aşağıdaki aşamalardan oluşur.

Hekiminiz sizi muayene edip röntgen filminizi inceledikten sonra, dişiniz canlıysa anestezik solüsyonla dişinizi uyuşturur. Daha sonra, işlemler sırasında dişin içine tükürük ve mikroplar kaçmasın ve kullanılan dezenfektan kimyasal solüsyonlar sizin ağzınıza kaçmasın diye, dişinizin üstüne bir “lastik örtü” takar. Bu hem tedavinin başarılı olması, hem de tedavi sırasında sizin güvenliğiniz ve rahatınız içindir.

Hekiminiz çürüğü temizleyip diş pulpasına ulaşır. Çok ince ve özel aletlerle iltihaplanan veya ölen diş pulpasını çıkartır; kök kanallarını kanal aletleriyle temizler ve genişletir; dezenfektan solüsyonlarla yıkar.

Kanallar temizlendikten sonra, vücuda zararlı olmayan güta-perka ve kanal patı gibi malzemelerle sıkıca doldurur. Dişin kalıcı restorasyonu seans süresi uzadıysa, bir sonraki seans da yapılabilir. Enfeksiyonun ve apsenin yoğun olduğu bazı durumlarda, kanal dolgusunun yapılması ertelenir. Mikropları yok etmek amacıyla, pulpa odasına ve kök kanallarına ilaç konulabilir. Ağır vakalarda, hekiminiz ağızdan ilaç alınmasını da önerebilir.

Son seansta dişin harabiyet durumuna göre kalıcı restorasyon (normal dolgu, özel dolgu, kaplama) yapılır. Eğer dişin yeteri kadar destek dokusu kalmamışsa, hekiminiz dişin içine “post” denilen küçük metal veya plastik çiviler koyabilir ve bunun üzerine “kor” adı verilen alt restorasyon yapılır.

Daha sonra dişin porselen kaplaması yapılarak tedavi bitirilir.

Kök ucunda büyük apsesi veya lezyonu olan dişler iyileşebilir mi?

Uygun endodontik tedavi sonrası apseli veya lezyonlu dişler de iyileşebilir. Lezyonun büyüklüğüne ve tipine bağlı olarak bu süre 3-24 ay arasında değişebilir.

İnley, Onley, Overley ve Endo-Kron restorasyonlar nedir?

Dişinizdeki harabiyet çok büyük olduğunda ve normal dolgu veya kron (kaplama) ile restore edilemediğinde bu tip restorasyonlar kullanılır. Yapılan restorasyonun büyüklüğüne göre farklı isimler verilir. Bu restorasyonlar laboratuvarda hazırlanır. Kullanılan malzeme porselen veya içine porselen (seramik) parçaları konmuş rezin kompozittir. Her iki malzeme de estetiktir ve yüksek dirence sahiptir. Ancak, kanal tedavisi görmüş dişlerde yapılacak restorasyonlarda, seramik katkılı rezin kompozitlerin hem klinik, hem de fiyat açısından birçok üstünlüğü bulunmaktadır.

Bu restorasyonlar nasıl yapılır?

Kanal tedavisi bittikten sonra, kanal dolgusunun üstüne kaide malzemesi konulur. Daha sonra dişin ölçüsü alınır ve bu ölçü üzerinde laboratuvarda dolgu hazırlanır. Hazırlanan dolgu, provası yapıldıktan sonra özel yapıştırıcısı ile dişe yapıştırılır.